Hosting Yedekleme (Backup) Nedir ve Neden Önemlidir?

Hosting Yedekleme (Backup) Nedir ve Neden Kritik Bir Unsurdur?

Hosting yedekleme, web sitenizin barındığı sunucuda yer alan tüm dosya, veritabanı, e-posta kutusu ve yapılandırma bilgilerinin düzenli aralıklarla kopyalanarak saklanması işlemidir. Bir sigorta poliçesi gibi düşünebileceğiniz backup, her türlü beklenmedik felaket karşısında sitenizin işlevselliğini hızla geri kazanmanızı sağlar. Sunucuda yaşanabilecek donanım arızası, hacker saldırısı, kötü amaçlı yazılım bulaşması, insan hatası veya doğal afet gibi durumlar, yedekleme olmadan geri dönüşü çok zor hatta imkansız hasarlar yaratabilir.

1. Yedeklemenin Temel Kavramları
   1.1. Veritabanı Yedekleme
   Web sitenizin dinamik içeriğini oluşturan MySQL, MariaDB veya PostgreSQL gibi veritabanları, tüm kayıtlı makale, kullanıcı verisi, ürün kataloğu, sipariş bilgisi ve form girişlerini barındırır. Veritabanı yedeklerken SQL dump (ör. mysqldump) kullanmak en temel yöntemdir. Dumps dosyası, tablo yapısını ve içindeki tüm kayıtları içine alır. Büyük veritabanlarında sıkıştırma (gzip) ve parçalı dump teknikleri devreye girer.

1.2. Dosya Sistemi Yedekleme
HTML, CSS, JavaScript dosyaları, görseller, videolar ve eklenti/tema klasörleri gibi statik içerikler dosya sistemi üzerinde saklanır. Bu dosyaların tam yedeği, rsync, tar veya sunucu panellerinin (cPanel, Plesk) otomatik yedekleme araçlarıyla alınabilir.

1.3. Konfigürasyon ve SSL/TLS Sertifikaları
Sunucu yapılandırma dosyaları (httpd.conf, nginx.conf, .htaccess, php.ini) ve SSL sertifikası anahtarları da yedeğe dahil edilmelidir. Aksi takdirde, geri yükleme sonrası HTTPS erişimi veya özel ayarlar çalışmaz.

2. Yedekleme Yöntemleri ve Modelleri
   2.1. Tam (Full) Yedekleme
   Tüm sistem bileşenlerini sıfırdan kopyalar. Dosya sayısı ve veritabanı büyüklüğüne bağlı olarak saatler sürebilir. Tam yedeğin avantajı, restore sırasında doğrudan tek bir arşivden geri yükleme yapabilmektir. Dezavantajı ise depolama alanı ihtiyacının yüksek olmasıdır.

2.2. Artımlı (Incremental) Yedekleme
Tam yedeğin alındığı zamandan sonra değişen dosya ve veritabanı kayıtlarını kopyalar. Örneğin, her gece tam yedeğin ardından saatlik artımlı yedek alabilirsiniz. Depolama alanı tasarrufu sağlar; ancak geri yükleme sırası tam yedeğin ve tüm artımlı yedeklerin sırasıyla uygulanmasını gerektirir.

2.3. Fark (Differential) Yedekleme
Son tam yedekleme başlangıç noktasından itibaren yapılan tüm değişiklikleri bir araya toplar. Artımlı yedeğe göre daha fazla alan kullanır ama geri yükleme işlemi yalnızca son tam yedeğin ardından alınan tek bir fark yedeğinin uygulanmasını gerektirir.

2.4. Snapshot Tabanlı Yedekleme
Sanal sunucu veya bulut altyapılarda “snapshot” denilen disk görüntüsü anlık kopyaları alınabilir. Bu yöntem dosya sistemi ve veritabanı tutarlılığının sanal disk düzeyinde anında korunmasını sağlar.

3. Yedekleme Frekansının Belirlenmesi
   3.1. Kritik İçerikler ve RPO (Recovery Point Objective)
   Veritabanı güncellemelerinin ne sıklıkta kaybolmasını tolere edebileceğinizi belirler. Örneğin, e-ticaret sitelerinde sipariş kaybı yaşanmaması için RPO’nun 15 dakikadan az olması önerilir.

3.2. Kurtarma Süresi ve RTO (Recovery Time Objective)
Sitenizin ne kadar sürede tekrar çalışır hâle gelmesi gerektiğini tanımlar. Basit blog sitelerinde birkaç saatlik RTO kabul edilebilirken, finansal uygulamalarda RTO’nun 15 dakikayı geçmemesi beklenir.

3.3. Örnek Frekans Planı
• Veritabanı: Saatlik artımlı yedek + günlük tam yedek
• Dosya Sistemi: Günlük tam yedek + haftalık arşivleme
• Konfigürasyon Dosyaları: Tam yedekle beraber her değişiklikte ek snapshot

4. Yedeklerin Saklanması ve Güvenliği
   4.1. Coğrafi Dağıtım (Offsite Backup)
   Aynı veri merkezine bağlı iki sunucu arıza yaptığında verileriniz kaybolmasın diye yedekleri farklı coğrafi konumlarda saklayın. Örneğin, İstanbul veri merkezi ana, Almanya veri merkezi de yedek sunucu olarak kullanılabilir.

4.2. Şifreleme ve Erişim Kontrolleri
Yedek dosyaları hem dinamik hem de statik ortamda şifrelenmelidir (AES-256 vb.). Yalnızca belirlenmiş admin kullanıcıları yedeğe erişebilmeli; SSH anahtarlı erişim tercih edilmelidir.

4.3. Sürüm Yönetimi ve Retention Policy
Yedekleri son 7 günlük artımlı, son 4 haftalık tam, son 12 aylık haftalık tam yedek olarak tutmak yaygın bir uygulamadır. Bu politika, geçmişe dönük restorasyon ihtiyaçlarınıza yeterli esnekliği sağlar.

5. Yedekleme Otomasyonu ve İzleme
   5.1. Cron / Task Scheduler Kullanımı
   Linux sunucularında cron ile rsync, mysqldump, tar komutlarını periyodik olarak çalıştırabilirsiniz. Windows tabanlı Plesk sunucularda Görev Zamanlayıcı (Task Scheduler) kullanılabilir.

5.2. Sistem Panellerinin Otomatik Yedekleme Modülleri
cPanel’in JetBackup, Plesk’in Backup Manager gibi eklentileri; farklı yedekleme stratejilerini görsel arayüzle yönetmenize olanak tanır.

5.3. Uyarı ve Raporlama
Yedekleme işlemi tamamlandığında e-posta veya Slack/Telegram entegrasyonuyla “yedek alma başarıyla tamamlandı” / “hata oluştu” bildirimleri alınmalıdır. İşlem log’ları merkezi bir log sunucusuna veya SIEM sistemine gönderilerek izlenmelidir.

6. Geri Yükleme (Restoration) Prosedürü
   6.1. Test Ortamında Deneme
   Gerçek ortama değil, izole test sunucusuna geri yükleme yaparak prosedürü ve süreyi ölçün.

6.2. Adım Adım Geri Yükleme
• Tam yedeği açın ve dosya sistemi ile veritabanına geri yükleyin
• Artımlı/fark yedekleri sırayla uygulayın
• Konfigürasyon dosyalarını geri yükleyin, SSL sertifikalarını kontrol edin
• Servisleri yeniden başlatın, site önbelleklerini temizleyin

6.3. Son Kontroller
• Tüm sayfaların açıldığını ve veri bütünlüğünü ziyaretçi/gözlemci hesaplarla test edin
• Veritabanı tablolarındaki kayıt sayılarının doğru olduğuna emin olun
• Log kayıtlarında hata veya eksik öğe kalmadığını doğrulayın

7. Yedekleme Planınızda Dikkat Edilmesi Gerekenler
   7.1. “Bir Yedeğiniz Var Demek Yetmez”
   Eğer yedekleme başarısızsa, otomasyon devreye girmeden sorun anında kayıpsız kurtarma imkânı çoğu zaman kalmaz.

7.2. Erişimden Korunma
Yedek depoları da saldırı hedefi olabilir. Yedek dosyalarının bulunduğu dizinler web üzerinden erişime kapalı, sunucu içi veya özel VPN arkasında olmalıdır.

7.3. Ransomware ve Malware Koruması
Bazı zararlı yazılımlar hem ana veriyi hem de yedek klasörlerini şifreleyebilir. Otomatik yedekleri snapshot olarak ayrı bir blok depolamada ve salt-read-only modda tutmak koruma sağlar.

7.4. Düzenli Denetim
Yedekleme log’larınızı, dosya hash değerlerini ve yedekleme sürelerini en az ayda bir kez denetleyin. Aksi takdirde hatalı yedeklemeler uzun süre fark edilmeden birikir.

8. HostVera’da Yedekleme Uygulamaları
   HostVera olarak tüm paylaşımlı, VPS ve bulut sunucularımızda tam, artımlı ve snapshot tabanlı yedekleme seçenekleri sunuyoruz. Coğrafi dağıtımlı veri merkezlerimizde depolanan yedeklerinizi otomatik izleme, şifreleme ve günlük test geri yükleme süreçleriyle güvence altına alıyoruz. Böylelikle veri kaybı riskini en aza indiriyor, sitenizin her türlü felaketten hızlıca toparlanmasını sağlıyoruz.

Sonuç olarak, web sitenizi güvenle barındırmak ve iş sürekliliğini garanti altına almak için detaylı bir yedekleme stratejisi oluşturmalı; otomasyon, izleme ve düzenli testlerle planınızı hayata geçirmelisiniz. Minimum 3 katmanlı depolama (sunucu içi, offsite, soğuk depolama) ve sıkıştırma-şifreleme yöntemleriyle veri güvenliğinizi en üst seviyeye taşıyın. Yedeklerinizin gerçekten işe yarayıp yaramadığını görmek için geri yükleme tatbikatlarını ihmal etmeyin. Böylece hiçbir felaket sizi durduramaz.